İBB Kontrolündeki Anadolu Hisarı’ndaki İlk Müslüman Askerlerine ait şehitlik harabeye döndü.

31.10.2024- Anadolu Hisarı’nda İstanbul’u kuşatan ilk Türk Müslüman askerlerin naaşlarının bulunduğu 600 yıllık tarihi mezarlık bakımsızlıktan harabeye döndü. Tarihçi Zafer Bilgi, “Bugün Anadolu Hisarı Mezarlığı diye bilinen yer aslında Osmanlı Yeniçerilerinin mezarlığı. Osmanlı Yeniçerilerinin o serpuşlarının da, başlıklarının da nadide örneklerini içeren noktalardan biri. Fakat bugün bunlar maalesef elimizde çok azı mevcut bir şekilde yaşıyor.” dedi.

Tarihçi Bilgi, “Belki bunların bu mezar taşlarının yalnızca onarılması değil de, şehre ait bir farkındalıkla bir aidiyet oluşturarak; üzerlerine okumaları yapılıp, kim oldukları tam netleştirilip, Türkçe bir şekilde eklenmesi ve bu mezarlığın şehrin ilk fetih için gelen o askerlerden oluştuğunun halk tarafından bilinmesi önem arz ediyor. Böylece korunuyor bu tarz mezarlıklar.” şeklinde konuştu.

Beykoz Anadoluhisarı’nda bulunan ve İstanbul’u ilk kuşatan Türk Müslüman askerlerin kabirlerinin yer aldığı Anadolu Hisarı Mezarlığı, bakımsızlıktan harabeye döndü. Yıldırım Bayezid tarafından 1393 yılında yaptırılan ve 14’üncü yüzyıla ait izler taşıyan mezarlıkta, yeniçerilerin mezarları bulunuyor. Her bir kabirde, yeniçerilerin kalpaklarını temsilen eklenen yapıların ise kırılarak zarar gördüğü ve yer değiştirdiği görülüyor. Bölgenin tarihine ve önemine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Tarihçi Zafer Bilgi, “Bunların teker teker korunup, o kalpaklarının hazır olanları var ise tekrar yerine konulup, bir onarımdan geçirilip, açık hava müzesi şeklinde Anadolu Hisarı’na dahil edilerek, belki Hisarla birlikte ilgili kesimi aydınlatıcı bilgilerle kazandırılması gerekiyor” dedi.

‘İLK ŞEHİTLİKLERDEN BİR TANESİ ANADOLU HİSARI’NIN YANINA YAPILIYOR’

Tarihçi Zafer Bilgi mezarlığın önemine değinerek “Osmanlı aslında İstanbul’u fethetmek için bir girişim içerisinde sürekli. Bu fetih girişimindeki en önemli kuşatmayı yaşatan Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid, I. Bayezid diye biliniyor. Savaşlarda kahramanlığından dolayı, hızlı hareket ettiği için ‘Yıldırım’ ünvanı olan meşhur bir komutan, mareşal, asker. Ordunun başında savaşa çıkıyor, işte o ordunun başında çıktığı seferlerle İstanbul’u kuşatma adına Anadolu Hisarı’nı yapıyor ve Anadolu Hisarı’ndan şehre aslında boğazın en dar kısmından boğazı kapatıp, kesip, şehri etkisiz hale getirip alma niyetinde. Efendimizin o Hadis-i şerifine mazhar olmak için; ‘Ni’mel ceyş ve ni’mel emir’ Ni’mel ceyş hayırlı asker demek, Ni’mel emir de hayırlı komutan demek. Ben Konstantiniyye’yi fethedeceğim ve bu hayırla yad edilen asker ve komutan ben olacağım” diye bu ümitle aslında bir yerde de yola çıkıyor. Yoğun kuşatmalar için Rumeli Hisarı civarında bulunuyor. İşte bu Rumeli Hisarı civarında Osmanlı askerleri, Roma askerleriyle çatışmalar yaşıyor. İşte bu çatışmalarda ilk şehitliklerden bir tanesi, Anadolu Hisarı’nın yanına yapılıyor” dedi.

‘BURASI BİR AÇIK HAVA MÜZESİ’

Mezarlığın Osmanlı’nın kuruluş dönemine ait önemli izler taşıdığını vurgulayan Zafer Bilgi, “Bugün Anadolu Hisarı Mezarlığı diye bilinen yer aslında o ni’mel ceyş’in, Osmanlı yeniçerilerinin mezarlığı, kabri olarak biliniyor. İşte Osmanlı yeniçerilerinin, o serpuşlarının da, başlıklarının da nadide örneklerini içeren noktalardan biri. Fakat bugün bunlar maalesef elimizde çok azı mevcut bir şekilde yaşıyor. Biraz kalpak şeklindedir yeniçerilerin başlıkları ve başlıkları görme adına burası bir açık hava müzesi. Osmanlı’nın bir de kuruluş döneminin bir yansıması olarak da kıymetli. Fatih ile beraber yükselme dönemini okuyabiliyoruz ama kuruluş dönemine dair biz okuma yapmak için veya İstanbul’un Fethi’nin tohumlarını araştırabilmek için bu mezarlığa gidip, bu mezarlıkta birebir şahitleri yakinen görüyoruz. O yüzden bu şahitler bize şehrin Osmanlı İstanbul’unun başlangıcını anlattığından dolayı çok önem arz ediyor. Bunların teker teker korunup, o kalpaklarının hazır olanları var ise tekrar yerine konulup bir onarımdan geçirilip, açık hava müzesi şeklinde Anadolu Hisarı’na dahil edilerek, belki hisarla birlikte hani ilgili kesimi aydınlatıcı bilgilerle kazandırılması gerekiyor” ifadelerini kullandı.

‘BU İLK ŞEHİTLİK KORUNMAYA MUHTAÇ’

Mezarlığın korunması için yapılması gerekenleri de anlatan Bilgi, “İstanbul açık hava müzesi, açık hava müzesinin hakikaten hani önemli noktalarından bir tanesi Anadolu Hisarı. Bu ilk şehitlik korunmaya hakikaten muhtaç bir yapıda şu anda. Belki bunların bu mezar taşlarının yalnızca onarılması değil de, şehre ait bir farkındalıkla bir aidiyet oluşturarak; üzerlerine okumaları yapılıp, kim oldukları tam netleştirilip, Türkçe bir şekilde eklenmesi ve bu mezarlığın şehrin ilk fetih için gelen o askerlerden oluştuğunun halk tarafından bilinmesi önem arz ediyor. Böylece korunuyor bu tarz mezarlıklar. Yani biz bugün mezarlığa işte gidip de dua edilecek yer gözüyle bakıyoruz ama ben bir tarihçi hassasiyetiyle şöyle bakıyorum. Mezarlık aslında bizden önce buraya ekilen tohumların mahsule dönüştüğü yer. O tohum oraya ekilmeseydi belki bugün İstanbul alınamayacaktı, fetih olunamayacaktı. İşte o tohumun olduğu nokta olarak buranın şehir tarihine eklenmesi önem arz ediyor” şeklinde konuştu.

ONARILMASI BEKLENİYOR

Diğer yandan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden edinilen bilgiye göre; mezarlığın restorasyon projeleri hazırlandı. Projeler ilgili koruma kurullarınca da onaylandı. 1993 yılında halk tarafından onarılan Anadolu Hisarı Mezarlığı’nın İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından onarılması bekleniyor.